Z zamiarem powtórzenia w klasach szóstych wszystkich zagadnień związanych z liryką nosiłam się już od jakiegoś czasu, brakowało mi jednak utworu, w którym mogłabym z powodzeniem omówić większość środków poetyckich. Wtedy z pomocą przyszedł wpis na blogu Agaty Karolczyk – Kozyry, w którym autorka opisała pomysł na omówienie wiersza Staffa „Deszcz jesienny”:
https://kreatywnypolonista.blogspot.com/2019/09/deszcz-jesienny-staffa-jak-wykorzystac.html
Przypomniał mi się wiersz Juliana Tuwima „Strofy o późnym lecie”, na bazie którego stworzyłam cykl lekcji mających na celu utrwalenie zagadnień związanych z liryką.
Jak wyglądały zajęcia:
- Najpierw poprosiłam o podanie luźnych skojarzeń ze słowem JESIEŃ. Zgodnie z moimi przypuszczeniami okazało się, że wielu uczniom jesień skojarzy się z deszczem, smutkiem, długimi wieczorami, chłodem, ponurym nastrojem. Poinformowałam, że dziś postaram się ich przekonać do tego, że jesień na początku wcale nie jest szara, bura i ponura…
- Zaczęliśmy od stworzenia odpowiedniego nastroju. Wysłuchaliśmy fragment koncertu Vivaldiego – „Jesień”, w międzyczasie wyświetlałam zdjęcia:
źródło powyższych fotografii: https://dziennikbaltycki.pl/jesien-2019
źródło fotografii: https://gazetawroclawska.pl/jesien-2018
źródło fotografii://www.google.com
- Potem przeszliśmy do odczytania wiersza Tuwima.
Trudne wyrazy, które pojawiały się w wierszu, objaśnialiśmy nie tylko ustnie:
3. Omówienie:
Najpierw utrwaliliśmy takie pojęcia jak „podmiot liryczny” i „adresat wiersza”, następnie dzieci szukały fragmentów, w których ujawnia się osoba mówiąca (próbowaliśmy określić : Co robi? Co myśli? Co czuje?), w którym fragmencie zwraca się do adresata i do czego próbuje go przekonać?
Omówiliśmy budowę wiersza – przypomnieliśmy takie pojęcia jak strofa, wers, rym i jego rodzaje.
Następnie uczniowie wybierali jedną strofę i przygotowywali plastyczną interpretację wybranego fragmentu. Powstały piękne ilustracje:
Wykorzystując stworzone prace, omówiliśmy poszczególne zwrotki- uczniowie, posiłkując się rysunkami, parafrazowali poszczególne wersy.
Rysunki wykorzystałam też w równoległej klasie VI – uczniowie, po przeczytaniu wiersza, mieli dopasować ilustracje stworzone przez kolegów do odpowiednich strof.
Dzieci szukały też cytatów odnoszących się do określonych zmysłów – wzroku, słuchu, węchu, smaku i dotyku.
Na podstawie tego zadania uczniowie budowali potem krótką wypowiedź, uzupełniając zdania:
Jesień pachnie…
Jesienią można zobaczyć…
Jesienią można usłyszeć…
Jesień smakuje…..
Jesienią można dotknąć…
Potem przyszedł czas na środki stylistyczne. Poprosiłam wcześniej, aby uczniowie na podstawie źródeł stworzyli w zeszycie notatkę na temat poznanych środków. Na lekcji omawialiśmy je, dla utrwalenia wyświetlałam stworzone w zeszłym roku graficzne wizualizacje, m. in:
Można je pobrać tu:
SŁOWA TO NIE WSZYSTKO ! WIZUALIZACJA – SPOSÓB NA ZROZUMIENIE ŚRODKÓW STYLISTYCZNYCH
Po omówieniu danego środka stylistycznego uczniowie wyszukiwali przykładu w wierszu Tuwima, określali funkcję. Zwróciłam uwagę uczniów na to, że środki poetyckie w wierszu wpływają na jego nastrój. Przypomnieliśmy, czym jest nastrój wiersza, określiliśmy nastrój „Strof o późnym lecie”.
4. Kolejnym zadaniem uczniów było napisania wiersza o tematyce jesiennej. Prosiłam, aby spróbowali zastosować jak największą ilość poznanych środków poetyckich. Każdy wiersz miał rozpoczynać wers: „Zobacz, ile jesieni…”
Na następnej lekcji każdy z dumą prezentował swoje dzieło. Powstały niezwykłe prace. Oto kilka wierszy:
Mieliśmy kolejną okazję do tego, żeby utrwalić środki poetyckie. Dzieci szukały w wierszach swoich i kolegów poszczególnych środków poetyckich. Niektóre wiersze „zrobiły za mnie robotę” – dzieci nieświadomie zastosowały anaforę czy apostrofę, wprowadziliśmy więc te pojęcia. Uczniowie zwrócili też uwagę na to, że niektóre utwory się nie rymują – tak zapoznaliśmy się z definicją wiersza białego. Zauważyli też, że :
-niektóre wiersze są bardzo regularne, inne mają różną ilość wersów w strofach czy sylab w wersach – powtórzyliśmy pojęcie rytmu
– niektóre wiersze mają zwrotki, niektóre nie – tak wyjaśniliśmy, czym są wiersz ciągły i stroficzny
Podsumowując, udało nam się utrwalić takie pojęcia jak:
– podmiot lityczny
-adresat wiersza
– zwrotka, rym, rytm, refren, nastrój, wiersz biały/ciągły i stroficzny
– środki stylistyczne: epitet, porównanie, ożywienie, uosobienie, wyraz dźwiękonaśladowczy, metafora, apostrofa, anafora
Dzieci były bardzo zaangażowane, uzgodniliśmy nawet z panią od plastyki, że w następnym tygodniu, wykorzystując stworzone przez siebie prace, stworzą plakat, który będzie częścią jesiennej gazetki zdobiącej szkolne korytarze.
Autorce bloga https://kreatywnypolonista.blogspot.com dziękuję za inspirację:)
Cudowne