W ubiegłym roku szkolnym imiesłowy okazały się dla moich uczniów zmorą nie do pokonania. Byłam zdziwiona. Wydawało mi się, że co jak co, ale ten punkt podstawy programowej zostanie zrealizowany w sposób łatwy i przyjemny. Pamiętam, że jeszcze jako uczennica uwielbiałam lekcje poświęcone tym nieosobowym formom czasownika. A tu klapa! I to na całego. Test sprawdzający wiedzę i umiejętności pokazał, że moi siódmoklasiści mają duży problem z imiesłowami. W tym roku trzeba będzie ponownie chwycić byka za rogi. Ale teraz mam na to inny sposób – garść żetonów, filmy i wiersz.
Instrukcja:
Do wykonania jednego zestawu pomocy dydaktycznych potrzebujemy:
- siedem nakrętek w trzech kolorach, z których wykonamy żetony:
1 żeton ze słowem „imiesłów”, 2 żetony – ze słowami „przymiotnikowy” oraz „przysłówkowy”, 4 żetony z opcją „czynny”, „bierny”, „współczesny”, „uprzedni”
- kartoniki zawierające zdania z imiesłowami
Zasady:
- Dzielę uczniów na grupy / pary i wręczam im zestawy żetonów (w zależności od tego, ile zestawów mamy do dyspozycji – jak dotąd przygotowałam 4). Uczniowie losują kartkę, na której zapisane jest zdanie. Zadanie polega na odnalezieniu w tym zdaniu imiesłowu (uczniowie zaznaczają go wyciętą z bloku technicznego strzałką), a następnie odpowiednim ułożeniu żetonów tak, aby powstała właściwa nazwa wyszukanego imiesłowu (np. imiesłów przymiotnikowy czynny).
- Do każdego przykładu z punktu pierwszego można wprowadzić dodatkowe zadanie, np. Podaj inny przykład takiego rodzaju imiesłowu / Zapisz w zeszycie zdanie z podanym przez Ciebie imiesłowem itp.
- W przypadku imiesłowów przysłówkowych, można poprosić, aby uczniowie w zapisanych przez siebie zdaniach podkreślili imiesłowowy równoważnik zdania .
Taka metoda na pewno pozwoli na oszczędność czasu (ułożenie odpowiedniej kombinacji żetonów trwa dosłownie chwilę), w efekcie czego w ciągu jednej lekcji będzie można omówić o wiele więcej przykładów.
4. W tym roku poproszę uczniów, aby nauczyli się na pamięć napisanego przeze mnie wiersza (inspirowałam się wierszem autorstwa Pana Przecinka (Witolda Gawdzika) na temat rymowanych części mowy):
WIERSZ:
„Imiesłowy masz już z głowy”
Wbij na zawsze do swej głowy,
wyróżniamy imiesłowy:
pierwszy typ – przymiotnikowe,
a na koniec: przysłówkowe.
Dwa typy przymiotnikowych:
czynne – bierne imiesłowy.
CZYNNE: -ący, -ąca, -ące:
gotująca i biegnące.
BIERNE za to: -ny, -na, -ne
i końcówki: -ty, -ta, -te:
podziwiany i rozbity,
zapisany i zakryty.
Z przysłówkowych – to nie brednie:
są współczesne i uprzednie.
WSPÓŁCZESNE – końcówka – ąc:
myjąc, lubiąc, idąc, śpiąc.
I UPRZEDNIE: -wszy i –łszy :
zjadłszy, wziąwszy, ubrawszy.
Tak poznane imiesłowy
już nie wyjdą z Twojej głowy.
Monika Iwanowska
Czy rzeczywiście po takiej lekcji każdy z uczniów będzie mógł powiedzieć, że imiesłowy ma już z głowy? Nie wiem. Okaże się niebawem…
PS
Jeśli chodzi o imiesłowy, polecam również skorzystanie z projektu Przemyślawszy, mówiąc szczerze, w polskie imiesłowy wierzę, realizowanego przez Stowarzyszenie Obywatele Obywatelom w ramach programu Narodowego Centrum Kultury Ojczysty – dodaj do ulubionych 2016, którego celem jest popularyzacja poprawnego użycia konstrukcji składniowych z imiesłowami oraz zachęcanie do poprawnego budowania i używania tych konstrukcji. Za zgodą autorów umieszczam link i filmy:
http://imieslowy.edu.pl/
PLIKI DO POBRANIA:
