Omawiamy „Niezłe ziółko” Barbary Kosmowskiej

„Niezłe ziółko” Barbary Kosmowskiej to niezwykła, wzruszająca historia o pięknej relacji, o pokonywaniu swoich ograniczeń i słabości, o roli wiary w siebie i swoje możliwości w dążeniu do celu. Mnie ujęła przede wszystkim tym, że w tak niezwykle przystępny, „lekki”, pogodny (w dobrym znaczeniu tych słów) sposób podejmuje temat śmierci i radzenia sobie z utratą bliskiej osoby.

Pracę z tą lekturą planowałam już w zeszłym roku z ówczesną klasą czwartą, ale ze względu na wiele niezależnych od nas okoliczności nie zdążyliśmy zrealizować tego celu. Wróciliśmy do niego teraz, kiedy moi uczniowie są już w klasie piątej. Jesteśmy w trakcie pracy, dlatego zamieszczam plan i materiały, które w moim przypadku nie zostały jeszcze w pełni wykorzystane.

ETAP I: PRZED OMÓWIENIEM

Dla pełnego zrozumienia treści przygotowałam zestaw pytań pomocniczych do każdego rozdziału. Ostatecznie mojej klasie się nie przydały, ale być może ktoś poczyni z nich pożytek:

ROZDZIAŁ 1. CZARODZIEJKA OD ROZWIĄZYWANIA JĘZYKÓW

1. O czym mama poinformowała Eryka?
2. Czego dowiadujesz się na temat Babci Dużej? Dlaczego jej zachowanie nie podobało się Erykowi i jego rodzinie?
3. Kim jest Balbina?
4. Co najbardziej lubił Eryk w Babci Malutkiej?
5. Jak Eryk zareagował na wieść o tym, że zamieszka z nimi Babcia Malutka? Co planował chłopiec?
6. Kim są Bobas i Kitek? Jak traktowali Eryka?
7. Czego na temat stanu zdrowia babci dowiedział się Eryk?
8. Mama, opowiadając o Babci Malutkiej, mówi: Babcia jest jak kolorowy ptak, ciekawy świata i uciekający z klatki. Jak rozumiesz jej słowa? Odwołaj się do informacji na temat babci, zawartych w rozdziale 1.

ROZDZIAŁ 2. BALETNICA NA BOISKU

1. Opowiedz o przyjeździe babci do domu Eryka.
2. W jaki sposób Eryk spędzał czas z babcią?
3. Kim chciał być w przyszłości Eryk? Jak na tę wiadomość zareagowała niegdyś Babcia Duża, a jak Babcia Malutka?
4. Dlaczego Eryk zrezygnował ze swoich pasji? Odwołaj się do tytułu rozdziału.
5. Streść historię o wydrze, opowiedzianą przez Babcię Malutką. Zastanów się, jaką naukę dla Eryka zawierała ta opowieść.
6. Opowiedz o wspólnych treningach Eryka i babci. Jak sądzisz, co było celem Babci Malutkiej? Do czego próbowała przekonać wnuka?

ROZDZIAŁ 3. LUBCZYK W SERCU I W NALEŚNIKACH

1. W jaki sposób lubczyk pomógł Erykowi lepiej poznać zmarłego dziadka? Czego na jego temat dowiedział się chłopiec?
2. Opowiedz o urodzinach Eryka (Jakie prezenty otrzymał chłopiec od poszczególnych członków rodziny?)

ROZDZIAŁ 4. ŁĄKA, KTÓRA LECZY STRACH

1. Kto i w jakim celu pojawił się w domu Eryka?
2. Opowiedz o przebiegu rozmowy Eryka z Babcią Malutką:
3. Streść opowieść babci o wężu okularniku. Dlaczego babcia przytoczyła tę historię? Jaki był jej związek z problemami Eryka w szkole?
4. Opowiedz historię o Śnieżce, którą babcia przytoczyła Erykowi. Jaką puentę zawierała ta opowieść?
5. Jaką niespodziankę tworzył dla babci Eryk?
6. Przeczytaj trzy6 ostatnie akapity rozdziału 4. Jak rozumiesz sen Eryka? W jakim celu babcia odwiedziła chłopca we śnie? Co chciała mu przekazać?

ROZDZIAŁ 5. KIEDY ZACHODZI SŁOŃCE

1. Co się wydarzyło pewnego sierpniowego poranka?
2. Opowiedz o „rozmowie” Eryka z babcią w szpitalnej sali. Co chłopiec powiedział babci?
3. Jeszcze w szpitalu Eryk przypomniał sobie niedawną rozmowę z babcią. Co mu wówczas powiedziała?
4. Co zmieniło się dla Eryka po śmierci babci? Jak chłopiec spędzał czas?
5. Opowiedz o tym, co się wydarzyło pewnego razu w schronisku dla zwierząt.

ROZDZIAŁ 6. WIELKA WYPRZEDAŻ W ZIELONEJ GALERII

1. W jaki sposób Eryk przygotował domek na drzewie na sezon deszczowy?
2. Kto pewnego razu odwiedził Eryka w domku na drzewie? Opowiedz o tej wizycie.
3. Wyjaśnij pojęcia: derkacz, dekarz, tapir, tapicer i wytłumacz ich związek z rozdziałem 6.
4. Jaki pomysł na pomoc zwierzętom w schronisku podsunęła Erykowi babcia?
5. Jak kończy się rozdział 6.? Dokąd i w jakim celu udaje się Eryk? Co wziął ze sobą?

ROZDZIAŁ 7. TAJEMNICE SZTABU ADOPCYJNEGO

1. Czym miał się zajmować sztab adopcyjny? Kto wszedł w jego skład?
2. Opowiedz o początkach przyjaźni Eryka i Poli.
3. Co odpowiedział Eryk na pytanie taty, czy brakuje mu babci. Jak rozumiesz jego odpowiedź?

ROZDZIAŁ 8. METALOWE WŁOSY I SPRAWA HONORU

1. Jakie przezwisko dla Eryka wymyślił Bobas? Jak zareagował Eryk?
2. Opowiedz o kilku sytuacjach, w których babcia pomagała Erykowi pokonać strach.
3. Wyjaśnij związek tytułu rozdziału z jego treścią.

ROZDZIAŁ 9. ROZMOWA PRZY STAREJ WIERZBIE

1. Co ma na myśli narrator, mówiąc: Babcia przestała Eryka odwiedzać (…) Teraz Eryk odwiedzał babcię?
2. O czym Eryk opowiadał babci podczas odwiedzin?
3. W jaki sposób Eryk poczuł obecność babci?

ETAP II: PIERWSZE SPOTKANIE Z LEKTURĄ

Temat: Nasze pierwsze spotkanie z lekturą „Niezłe ziółko” Barbary Kosmowskiej.

1. Najpierw wyjaśniliśmy związek elementów graficznych z treścią utworu, wykorzystując przygotowaną przeze mnie planszę:

2. Następnie mówiliśmy elementy świata przedstawionego:

– dzieci szukały fragmentów wskazujących na czas wydarzeń

– rozwiązywały „krzyżówkę na opak”, dopisując polecenia do haseł (krzyżówkę stworzyłam w generatorze na stronie https://www.krzyzowki.edu.pl/generator.php)

– stworzyły notatkę na temat bohaterów z podziałem na postacie pierwszoplanowe, drugoplanowe i epizodyczne

ETAP III: ROLA BABCI MALUTKIEJ

Temat: Niezwykła moc Babci Malutkiej.

Tu rozmawialiśmy na temat niezwykłej relacji między Erykiem a jego babcią, skupiając się głównie na roli, jaką odegrała ona w budowaniu u chłopca poczucia własnej wartości. Stworzyłam na potrzeby lekcji dwie karty, z których ostatecznie też nie korzystaliśmy, ale może komuś się przydadzą, więc umieszczam je tu:

1. Najpierw porównaliśmy Babcię Malutką i Babcię Dużą, prezentując wnioski w tabeli:

W tym miejscu rozmawialiśmy o tym, dlaczego relacje z Babcią Dużą nie układały się pomyślnie i  co powinna zmienić w sobie bohaterka, aby nie krzywdzić drugiego człowieka. Zastanawialiśmy się również, które cechy Babci Malutkiej najbardziej cenił Eryk i co sprawiło, że pozostali członkowie rodziny lubili spędzać z nią czas.

2. Następnie przeszliśmy do omówienia historii opowiedzianych Erykowi przez Babcię Malutką. Tutaj pozwoliłam sobie nakierować uczniów na pewien tok myślenia, zwracając ich uwagę na to, jakim chłopcem jest Eryk i z jakimi problemami się mierzy w momencie, gdy go poznajemy. Przemyślenia uczniów zebraliśmy na jednej stronie tablicy. Uczniowie zwrócili uwagę na to, że bohater na początku czuje się samotny, jest nieśmiały, wrażliwy, nie wierzy we własne możliwości, rezygnuje ze swoich marzeń, jest wyśmiewany przez kolegów ze szkoły. Następnie przeszliśmy do omówienia historii przytaczanych przez babcię. Uczniowie w grupach opracowywali poszczególne punkty według szablonu:

TYTUŁ	OKOLICZNOŚCI PRZYTOCZENIA HISTORII	STRESZCZENIE HISTORII	WNIOSKI: NAUKA DLA ERYKA
Historia  wydry  imieniu Eddie
Opowieść o Śnieżce
Opowieść o okularniku

3. Następnie przekierowałam uwagę uczniów na to, co się działo w relacjach między Erykiem a jego babcią po śmierci staruszki. Pracując w grupach, uczniowie omawiali sytuacje, w których babcia „odwiedzała” Eryka po śmierci. Zauważyli, że kobieta pojawiała się w momentach trudnych dla Eryka, aby udzielić mu pomocy.

Miejsce spotkania	Cel i przebieg spotkania	Wnioski
schronisko Hau – Miau
domek na drzewie
park
boisko do koszykówki
szkoła

Podsumowując ten etap lekcji, prosiłam uczniów, aby zastanowili się nad tym, czy rzeczywiście babcia przyjeżdżała po śmierci z nieba na swoim motocyklu? Ciekawiło mnie, jak uczniowie rozumieją ten wątek. Dzieci bardzo ładnie zinterpretowały spotkania z babcią jako sposób chłopca na radzenie sobie z tęsknotą po śmierci staruszki. Z wypowiedzi uczniów wynikało, że wątek ten zrozumieli  tak, że Eryk wyobrażał sobie spotkania z babcią, nosił ją w swoim sercu, dlatego zawsze miał poczucie, że jest blisko niego.

4. Później zastanawialiśmy się, co Eryk zawdzięcza swojej babci. Wróciliśmy do notatki zapisanej na jednej stronie tablicy. Teraz uzupełniliśmy drugą stronę, rozmawiając na temat tego, jak zmienił się Eryk dzięki niezwykłej relacji z babcią. Uczniowie zwrócili uwagę, że chłopiec stał się pewny siebie, odważny, otwarty na kontakty z innymi, samodzielny.

5. Kończąc lekcję, uczniowie zapisywali w parach kodeks postępowania wg Babci Malutkiej, czyli jak żyć, by być szczęśliwym? (np. Nie bój się wyzwań. / Nigdy nie rezygnuj z pasji. / Podążaj za marzeniami. / Uwierz w siebie. / Bądź sobą.)

ETAP IV: REDAGOWANIE LISTU

Temat: Babciu, dziękuję Ci za…

Uczniowie z perspektywy Eryka napisali list z podziękowaniami do Babci Malutkiej, w którym wyjaśnili, czego nauczyli się dzięki niej i co zmieniło się w ich życiu dzięki jej naukom.

LIST – ARKUSZ SAMOKONTROLI

KRYTERIUM	TAK	NIE
1.       W prawym górnym rogu umieszczasz miejscowość i datę.
2.       Po lewej stronie lub pośrodku zapisujesz zwrot do adresata.
3.       W akapicie pierwszym (wstępnym) nawiązujesz do ostatniego kontaktu lub wyjaśniasz powody napisania listu.
4.       W kolejnych akapitach (w rozwinięciu) realizujesz temat – piszesz, co się zmieniło w Twoim życiu od odejścia babci, wyjaśniasz, czego się nauczyłeś i za co możesz być jej wdzięczny.
5.       Wykazujesz się znajomością lektury (nadawcą listu jest Eryk, podajesz minimum 3 informacje związane z treścią utworu).
6.       W ostatnim akapicie sygnalizujesz zakończenie, np. Muszę już kończyć…
7.       W prawym dolnym rogu zapisujesz pożegnalny zwrot grzecznościowy, np. Pozdrawiam serdecznie / Ściskam mocno / Całuję / Przesyłam moc uścisków
8.       Na końcu, w prawym dolnym rogu, umieszczasz podpis
9.       Jeśli zapomniałeś o czymś istotnym, możesz po podpisie umieścić krótki dopisek PS (postscriptum).
10.   Podzieliłeś tekst na akapity.

Na tym skończyliśmy, ale po świętach będziemy kontynuować pracę z lekturą.  Zaplanowałam jeszcze kilka działań:

ETAP V: WĄTEK POMOCY POTRZEBUJĄCYM ZWIERZĘTOM

Temat: Na pomoc potrzebującym zwierzętom.

1. Zaczniemy luźną rozmowę na temat stosunku ludzi do zwierząt. Uczniowie:

• będą podawali przykłady niewłaściwych postaw człowieka,
• wskażą przykłady właściwych zachowań ludzi
• zastanowią się, jakie mogą być przyczyny niewłaściwych postaw wobec zwierząt.

2. Pokażę kilka zdjęć i poproszę uczniów o wskazanie miejsca, które zostało przedstawione na fotografiach. Spróbujemy sformułować definicję słowa SCHRONISKO.

3. Przeczytamy i spróbujemy zinterpretować wiersz Marka Grońskiego pt. „Schronisko”.

Ryszard Marek Groński „Schronisko”

Schronisko jest ubogie.

Przez baraku deski

Wieje wiatr i rozrzuca na posłaniach słomę.

W boksach siedzą samotne, osowiałe pieski,

Tęsknią za nieraz nigdy nie widzianym domem.

Marzenia Tak jak kości –

Pies w zakątku zagrzebie…

I tylko słychać skowyt poprzez nocną ciszę:

– Kto z tej psiej przechowalni weźmie mnie do siebie?

POMYŚL: Jakiś pies czeka, Byś po niego przyszedł.

4. Przedstawimy w formie burzy mózgów propozycje niesienia pomocy potrzebującym zwierzętom. Zastanowimy się, jak można im pomóc w bezpieczny dla siebie sposób.
5. Nawiązujemy do treści lektury:

– Pozmawiamy na temat tego, w jaki sposób Eryk pomagał potrzebującym zwierzętom.

– Wskazujemy dowody na to, że działania chłopca odniosły zamierzony cel.

– Określamy cechy Eryka i uzasadniamy przykładami z tekstu.

6. Na koniec zredagujemy zbiór wskazówek dla tych, którzy chcieliby zaadoptować zwierzę ze schroniska.

ETAP VI: PROJEKT DŁUGOTERMINOWY

W ramach współpracy z nauczycielem biologii zamierzam zrealizować projekt „Rośliny z mojego podwórka – tworzę mój własny zielnik”.