Źródło zdjęcia: https://pl.pinterest.com/
Wybór „Janka Muzykanta” jako lektury uzupełniającej w klasie V był dziełem przypadku. Jedna z uczennic, której bardzo spodobała się „Katarynka” Prusa, sięgnęła po inne utwory tego autora. Poleciłam jej również Sienkiewicza. „Jankiem…” była zachwycona. Wystarczyła krótka recenzja na forum klasy i szybka decyzja – omawiamy.
Na nowelę Sienkiewicza przeznaczyliśmy 3 lekcje:
TEMAT: Świat przedstawiony w noweli Henryka Sienkiewicza „Janko Muzykant”.
- Krótkie wprowadzenie:
– biogram H. Sienkiewicza – laureata Nagrody Nobla
– omówienie w przystępny sposób sytuacji na ziemiach polskich w XIX wieku (zabory, sytuacja najuboższych, pozytywistyczne hasła pracy u podstaw czy pracy organicznej) – oczywiście nie posiłkuję się terminami „pozytywizm” „praca u podstaw”, ale w przystępny sposób staram się przyswoić uczniom wiedzę na ten temat
- Wspólne omówienie elementów świata przedstawionego:
– określenie czasu i miejsca akcji: pytam uczniów, kiedy mogą toczyć się wydarzenia opowiedziane w utworze i proszę o podanie konkretnych elementów świata przedstawionego, które na to wskazują (dzieci zwróciły uwagę na zawód wykonywany przez Stacha – stójka oraz na wymienioną w tekście funkcję karbowego, na charakterystyczne terminy, np. kumy, karczma oraz na dworek, w którym mieszkali państwo przebywający za granicą) ;
– omówienie bohaterów – zwróciliśmy uwagę, że na temat pozostałych bohaterów, oprócz Janka, wiadomo niewiele; zapytałam dzieci, w jakim celu autor zastosował taki zabieg ,
– omówienie wydarzeń – porządkowanie planu oraz zamiana zdań na równoważniki:
Janko zostaje postawiony przed sądem.
Muzykant umiera.
Chłopiec zostaje surowo ukarany.
Bohater chce dotknąć instrumentu.
Właściciele dworku wracają z Włoch.
Chłopiec zachwyca się skrzypcami lokaja z dworu.
Janek przychodzi na świat.
Chłopiec żyje ubogo i fascynuje się światem dźwięków.
TEMAT: Gdy muzyka w duszy gra – o tytułowym bohaterze noweli.
- Wypełnianie karty pracy.
2. Rozmowa na temat niezwykłej fascynacji bohatera światem dźwięków:
-Wyszukiwanie informacji w tekście: uczniowie we wskazanym nauczyciela fragmencie szukają informacji, jakie dźwięki słyszał Janek:
miejsce | dźwięki , które słyszał Janek |
podczas pracy w polu | |
w sadzie | |
podczas rozrzucania gnoju | |
w kościele | |
nocą | |
przed karczmą |
3. Drama:
Podział uczniów na grupy. Każda ma przygotować krótką charakterystykę Janka z punktu widzenia :
– matki chłopca
– wójta
– stójki Stacha
– samego Janka
Po upływie określonego czasu lider prezentuje efekty pracy grupy. Po skończonych prezentacjach prowadzimy rozmowę podsumowującą:
-Skąd rozbieżność między tym, co poszczególni bohaterowie powiedzieli na temat Janka?
– Jakie oczekiwania miała wobec chłopca jego matka i dlaczego nazywała go „odmieńcem”?
– Czy Janek rzeczywiście był leniwy ? Z czego wynikało to, że nie zawsze dopełniał swoich obowiązków?
4. Marzenie Janka:
– Co było największym marzeniem chłopca?
– Słuchamy dźwięku skrzypiec:
Źródło filmu: tatsyana tsvikeviç, publikowany 9 kwi 2013 na youtube.com
-Pytam – Co zachwyciło Janka w grze na skrzypcach?
5. Wnioski ogólne – jakim chłopcem był Janek?
TEMAT: Po co Henryk Sienkiewicz napisał nowelę „Janko Muzykant”?
- Krótki wykład:
Zaczynam od krótkiego wykładu na temat sytuacji polskiej wsi w XIX wieku (bieda, głód, brak wiedzy na temat higieny, analfabetyzm, służba u bogatych gospodarzy).
- Czy Janko musiał umrzeć?
– zwrócenie uwagi na to, czy kara wymierzona chłopcu byłą adekwatna do popełnionych czynów
– głośne odczytanie ostatniego akapitu na temat powrotu państwa z Włoch i dyskusja, której celem jest zwrócenie uwagi uczniów na to, że losem utalentowanego chłopca mogliby zająć się państwo z dworu. Jednakże ludzie, którzy zachwycają się utalentowanymi ludźmi spotkanymi we Włoszech, nie dostrzegają talentu wiejskiego chłopca.
– odpowiedź na pytanie zawarte w temacie lekcji
- Utrwalenie pojęcia „nowela”.
– przypomnienie pojęć „akcja” oraz „wątek”
– mówienie budowy akcji : wskazanie wydarzeń , które stanowią zawiązanie akcji, punkt kulminacyjny, rozwiązanie akcji
– przypomnienie pojęcia „nowela” i podanie dowodów na to, że „Janko Muzykant” jest nowelą
- Zad dom.
Napisz inne, optymistyczne zakończenie utworu, w którym wyjaśnisz, w jaki sposób można było pomóc Jankowi.
Wspaniałe, brawo!!!
Świetny pomysł-karta pracy. dziękuję. Utwory na skrzypcach-rewelacja, wykorzystam jako wprowadzenie do lektury, w trakcie słuchania uczniowie będą szukać synonimów do słowa muzykant.
Pozdrawiam serdecznie
Bardzo inspirujące pomysły. Skorzystam przy omawianiu lektury. Dziękuję.