Z tymi częściami mowy jest trochę tak, jak z powtarzaniem mojemu mężowi, żeby brudne skarpetki rzucał do kosza na pranie, a nie pod łóżko. Niby wie, niby rozumie, to przecież taka oczywista oczywistość, a potem przychodzi co do czego i masz wrażenie, że rzucasz grochem o ścianę. Strzępisz sobie człowieku język, a efektu brak. Powrót do punktu wyjścia.
O ile przypadek męża uważam jak dotąd za beznadziejny, o tyle z częściami mowy powalczę w nowym roku szkolnym. W jaki sposób powtórzymy ten dział gramatyki? Otóż odbędziemy niezwykłą podróż pociągiem. Bo przecież każdy uwielbia podróże.
Instrukcja:
Do wykonania tej pomocy dydaktycznej posłużyły niepotrzebne już, najzwyklejsze w świecie klocki plastikowe. Stworzyłam dziewięć wagonów. Każdy wagon to inna część mowy. Do poszczególnych klocków przykleiłam karteczki z wyrazami. Każdą zabezpieczyłam taśmą przezroczystą.
Jak pracować:
Etap 1.
Informujemy uczniów, że rozrzucone na blacie klocki to pasażerowie. Muszą umieścić je we właściwych wagonach (wszystkie czasowniki do wagonu z czasownikami i tak dalej). Pociąg ruszy tylko wówczas, gdy wszyscy pasażerowie będą we właściwym miejscu.
Gotowi do startu? Start! Uczniowie pracują, porządkując klocki.
Etap 2.
Uczniowie dostawiają do każdego wagonu odpowiednią tabliczkę z funkcją, jaką pełni dana część mowy. Głośno odczytujemy każdą z informacji.
Etap 3.
Może to być szereg poleceń kierowanych do uczniów. Przykłady:
- Uwaga! Stacja pierwsza. Wysiadają wszystkie części mowy nieodmienne. Proszę odczepić wszystkie wagony z nieodmiennymi częściami mowy.
- Uwaga! Stacja druga. Wysiadają nieosobowe formy czasownika. Proszę spośród wysiadających wskazać bezokoliczniki.
- Proszę określić formę czasowników, które pozostały w wagonie.
- Uwaga! Stacja trzecia. Wysiadają rzeczowniki własne / pospolite / w rodzaju męskim / żeńskim / nijakim.
- Proszę odmienić przez przypadki jeden z rzeczowników, które pozostały
- Uwaga! Stacja czwarta. Wysiadają przymiotniki, które stopniują się w sposób prosty regularny / prosty nieregularny / opisowy / nie ulegają stopniowaniu Za każdym razem można poprosić o podanie stopnia wyższego i najwyższego wskazanego przymiotnika.
- Uwaga! Stacja piąta. Wysiadają liczebniki główne / porządkowe / zbiorowe, ułamkowe
Jeden pociąg, a zabawy starczy na dwie jednostki lekcyjnie. Uczniowie poprzez zabawę będą mogli powtórzyć niemalże cały materiał.
Etap 4.
Jako podsumowanie polecam uczniom również w ramach zadania domowego opanowanie pamięciowe treści wiersza pana Witolda Gawdzika:
Rymowane części mowy same wejdą Ci do głowy.
Kto? co? – o rzeczownik pytaj:
Uczeń, Stach, gramofon, płyta.
Jaki ? który? – żółty, słodki.
Czyj? – państwowy – to przymiotnik.
Liczebniku – właź w nasz wierszyk!
Ile? – jeden. Który? – pierwszy.
Ja, ty, jakiś, nigdzie ,wielu
– to zaimki przyjacielu!
Co ktoś robi? Co się dzieje?
Czasowniki : śpiewa, dnieje.
Jak? Gdzie? Kiedy? – To przysłówek:
Ładnie, blisko, dziś. Dość słówek.
Znajdź przyimki przy imionach:
Z Jankiem, w Stachu, do Szymona.
Spójnik spaja doskonale
Słowa, zdania : i, lecz, ale.
Wykrzykniku , jeśli wola,
Wykrzyczże się hej! hop ! hola!
Wreszcie partykuły te:
li, czy, no, że, niech, by, nie.
(W. Gawdzik, „Ortografia i gramatyka na wesoło”)
Warte uwagi jest to, że stworzona przeze mnie pomoc dydaktyczna ma charakter modułowy. To oznacza, że z powodzeniem może być wykorzystana w starszych, jak i młodszych klasach. Jeśli uczniowie nie znają jeszcze partykuły, wykrzyknika czy którejkolwiek innej części mowy, nie ma problemu – odczepiamy wagonik z tymi pasażerami i bawimy się dalej.
W załączniku zamieszczam szablony z pasażerami, którzy podróżują moim magicznym pociągiem.
No, to by było na tyle. Sposób na części mowy już mam, nadal poszukuję patentu na brudne skarpetki. Ktoś? Coś?
SZABLONY DO POBRANIA: CZĘŚCI MOWY W PODRÓŻY
To jest genialne. Dziękuję za podzielenie się pomysłem, skorzystam na pewno.
Witam, osobiście całkowicie zgadzam się z Twoim wpisem !